Heb jij klachten zoals nachtzweten, slecht slapen, opvliegers, stemmingswisselingen, depressieve gevoelens, aankomen zonder meer te gaan eten, pijnlijke borsten, meer vet op de buik, weinig energie hebben en ben je 40+, denk dan aan de overgang! 
Wanneer begint de overgang?
Bij vrouwen beginnen hormonale veranderingen in hun oestrogeen- en progesteronspiegel vaak al ver voor de overgang. Vanaf je 40-ste jaar en bij sommigen nog eerder, kun je al merken dat er dingen in je lichaam veranderen, ook al is je menstruatiecyclus nog normaal. Hij kan echter ook al onregelmatiger zijn en je menstruatie zelf kan zwaarder worden. Je borsten kunnen gevoeliger worden en ook kun je vaker hoofdpijn hebben of enorm moe zijn.
En wat denk je van het ‘baal’ gevoel, dat zomaar uit het niets kan opdoemen! Maar denk ook aan pijnlijke gewrichten. Dit kan allemaal te maken hebben met verlaging van de hoeveelheid oestrogenen en progesteron in je lichaam en dan vooral de onderlinge verhouding tussen die twee.
De dans tussen oestrogeen en progesteron
Voor het gemak noem ik de twee belangrijkste vrouwelijke geslachtshormonen oestrogeen en progesteron. Ze zijn beide erg belangrijk voor onze gezondheid en voortplanting en hebben op veel vlakken een tegengestelde werking, maar hebben elkaar ook nodig.
Oestrogeen wordt voornamelijk gemaakt in de eierstokken en neemt flink toe tijdens de puberteit en zorgt dan voor de vrouwelijke lichaamskenmerken zoals borstontwikkeling. Bij voldoende oestrogeen zal vervolgens de menstruatie starten. Het heeft ook een belangrijke rol bij zwanger worden. Oestrogeen zorgt o.a. voor groei van cellen, remt de stofwisseling en zorgt ervoor dat cellen meer vocht vasthouden. Oestrogeen is het belangrijkste hormoon tijdens de 1e helft van de menstruatie.
Progesteron wordt ook voornamelijk gemaakt in de eierstokken, maar dan tijdens de 2e fase van de menstruatie, vanaf de eisprong. Progesteron is o.a. belangrijk voor het in stand houden van een zwangerschap. Maar heeft nog veel andere werkingen zoals het bevorderen van een stabiele bloedsuikerspiegel en slaapkwaliteit, werkt ontspannend, het beschermt tegen borstknobbels enz. Progesteron heeft een belangrijke rol in het natuurlijk afsterven van cellen die te oud zijn of ongeremd groeien, zoals bij tumoren. Het heeft dan ook een preventieve rol in het ontstaan van o.a. borstkanker. Progesteron is het belangrijkste hormoon tijdens de 2e helft van de menstruatie.
40 jaar en dan….
Je menstrueert misschien nog normaal of het wordt onregelmatiger. Toch treedt er dan al bij veel vrouwen geen eisprong meer op, waardoor er geen progesteron meer wordt aangemaakt in de eierstokken. Oestrogeen wordt dan nog wel aangemaakt in de eierstokken en ook op andere plekken in ons lichaam zoals in onze vetcellen, maar de aanmaak kan flink schommelen. Dit heeft tot gevolg de hoeveelheid oestrogeen t.o.v. progesteron uit balans raakt. En dat is het vaak het begin van overgangsklachten. Oestrogeen wordt dan dominant t.o.v. progesteron. Doordat oestrogeen als het ware teveel ruimte krijgt, worden haar werkingen niet meer door progesteron geneutraliseerd. Je stofwisseling vertraagt (oestrogeen heeft invloed op je schildklierfunctie), je houdt meer vocht vast, je hebt meer stemmingswisselingen, meer hoofdpijn, je libido neemt af, je borsten worden pijnlijk en misschien voel je ook borstknobbeltjes enz. Welke symptomen jij ervaart is voor iedereen anders, maar je herkent er vast wel een aantal.
In deze periode neemt de spiermassa gewoonlijk flink af als je geen krachttraining doet en voldoende eiwitten eet. Ook is dit de periode dat insulineresistentie meestal de kop op steekt, als dit al niet eerder het geval was. Je moet steeds meer insuline aanmaken om glucose uit de bloedbaan in de cellen te laten opnemen en dit zorgt voor meer schommelingen in je bloedsuikerniveau, waardoor je juist meer snacktrek krijgt tussen de maaltijden.
Progesteron en de bijnieren
Nu wordt progesteron niet alleen in de eierstokken gemaakt. Ze wordt ook aangemaakt in de bijnieren. Het kan daar echter ook worden omgezet naar cortisol. Dit is een hormoon dat we nodig hebben bij acute stress, maar ook bij een chronisch verhoogd stressniveau. Het progesteron kan dan niet zijn eigen rol vervullen, omdat het omzetten naar cortisol in ons lichaam altijd voorrang heeft (stress heeft altijd een hogere prioriteit). Als je dus als vrouw van 40+ een stressvol leven leidt, dan is de kans veel groter dat je meer en of heftigere overgangsklachten ervaart dan bij iemand die veel minder stress heeft en/of er beter mee om kan gaan.
Wat kun je zelf doen om klachten te verminderen?
Er zijn 3 pijlers van onze gezondheid, waar je invloed op kunt uitoefenen, die ook voor deze disbalans gelden.
Voeding Laat je voeding vers en onbewerkt zijn met weinig suikers en andere snelle koolhydraten. Chemische toevoegingen en bestrijdingsmiddelen hebben vaak een oestrogeen verhogende werking (xeno-oestrogenen), maar er zijn ook veel planten die een oestrogeen verhogende werking hebben (fyto-oestrogenen), zoals hop en soja. Cafeïne, roken en alcohol lokken bij veel vrouwen opvliegers uit. Ook is het belangrijk om te zorgen voor een gezonde lever, omdat die de oestrogenen weer kan afbreken. Dit is belangrijk, omdat ze anders weer in je bloedbaan komen, wat ook het oestrogeen niveau verhoogt. Bij voeding noem ik ook de omgevingsfactoren die een rol kunnen spelen in oestrogeen verhoging. Zoals röntgen en wifi straling e.d. Ga daarom bewust met wifi e.d. om. Leg geen mobiel in je slaapkamer of zet in ieder geval de wifi uit. En denk ook aan alle giftige stoffen waar je mee in aanraking kunt komen of zelfs op je huid kunt smeren die in cosmetica zitten. Bedenk dat wat je op je huid smeert, voeding is. Je zou het dus eigenlijk ook op moeten kunnen eten.
Supplementen, waaronder (natuurlijke) hormonen, kunnen een positieve rol spelen in het herstellen van de hormoonbalans; al ben ik van mening dat het belangrijkste is, dat je voeding, beweging en stressreductie op orde hebt. Ga hiermee niet zomaar experimenteren, maar vraag professioneel advies.
Beweging vooral krachttraining is een erg goede manier om bij te dragen aan verlichting van overgangsklachten. Het heeft een stabiliserende werking op de bloedsuikerspiegel, verhoogt de insuline gevoeligheid en een hogere spiermassa leidt tot een hogere stofwisseling. Naast krachttraining is het belangrijk om dagelijks voldoende te bewegen, zoals een dagelijkse wandeling of een stuk fietsen.
Ontspanning/stressreductie Je hebt niet altijd invloed op de stress die op je pad komt. Je kunt echter wel zelf zorgen voor het afbakenen van grenzen, zodat je niet teveel hooi op je vork neemt en het inbouwen van voldoende ontspanning. Het kan bijv. belangrijk zijn om een assertiviteitstraining te volgen, te gaan mediteren, dagelijks te wandelen (2 vliegen in 1 klap), een ontspannende hobby op te pakken enz.
Maar oestrogeen daalt toch ook?!
Nu zul je misschien denken dat de aanmaak van oestrogeen door de eierstokken toch ook daalt tijdens de overgang. Dit klopt ook. De daling van de aanmaak hiervan zet echter pas veel later in en zoals ik hiervoor al beschreef zijn er veel oestrogeen verhogende factoren in zowel onze voeding als ons milieu én maken bijv. onze vetcellen ook oestrogeen aan. De oestrogeenspiegel daalt dus wel degelijk en zeker erg slanke vrouwen kunnen hier mee te maken krijgen na de overgang, dus als ze minstens een jaar niet meer hebben gemenstrueerd. Voor heel veel vrouwen blijft er echter ook na de overgang een relatief te hoog oestrogeen niveau t.o.v. progesteron bestaan. Terwijl ze inderdaad ook wat klachten kunnen ervaren van een verlaagd oestrogeenniveau, zoals droge slijmvliezen en verslapping van de huid.
Wat kun je nog meer doen?
Herken je wat van de genoemde symptomen en ondervind je hier veel hinder van, wil je graag afvallen en lukt dit maar niet, terwijl je echt niet teveel eet; neem dan contact met me op voor een vrijblijvend informatief gesprek.